Regisseur Guillaume Maidatchevsky: Na alle natuurdocumentaires die ik draaide over leeuwen en olifanten, zeiden mijn kinderen op een dag: “Je maakte nog nooit een film over het rendier van de kerstman!” Toen besefte ik dat mijn kinderen meer weten over de dieren op de savanne dan over onze Europese fauna. Ik maakte Aïlo dus op hun verzoek.

Je koos voor een opvallende narratieve formule.

Maidatchevsky: Ik probeer een nieuw publiek te bereiken, buiten de trouwe fans van natuurdocumentaires. Door dramaturgie en emoties toe te voegen, kan ik mensen bereiken die minder vertrouwd zijn met het genre. Behalve een realistische natuurfilm is Aïlo ook een sprookje. Dat zorgt voor extra empathie. Het publiek leeft niet mee met ‘de rendieren’ maar met Aïlo. Ik was meer geïnteresseerd in het individu dan in de soort. Van mei 2017 tot juni 2018 draaiden we 600 uren footage. Maar anders dan bij de meeste natuurdocumentaires waren onze sleutelwoorden bij de montage: verhaal, verhaal en verhaal!

Je benadert elk dier in de film als een individu.

Maidatchevsky: We filmden altijd vanuit het oogpunt van een dier. Elke morgen overlegden we met onze kleine crew: “Vandaag zijn we een veelvraat, we denken en bewegen als een veelvraat. En de camera is het oog van de veelvraat.”

Hoe schrijf je een script, gebaseerd op iets zo onvoorspelbaar als de natuur?

Maidatchevsky: Beschouw mijn scenario als een rechte lijn waarvan je kan afwijken. Je weet dat een vrouwtjesdier zal kalveren, maar je kan niet precies voorspellen waar en wanneer. Dieren filmen is zoals kinderen filmen: je remt ze niet af, je kan enkel geduldig zijn.

Je filmde een prooidier in plaats van een jager.

Maidatchevsky: Leeuwen filmen is vervelend. Je weet hoe het verhaal afloopt - hij zal toeslaan, want hij is de koning. De dramatiek van een prooidier is veel interessanter. Ze moeten voortdurend bang over hun schouder kijken en zich aanpassen aan de omstandigheden om te overleven.

We maken kennis met Aïlo als een antiheld: zijn moeder overweegt hem na de geboorte in de steek te laten.

Maidatchevsky: Tien dagen lang volgden we een groep zwangere wijfjes. Ze waren erg op hun hoede, behalve eentje dat ons overal volgde. Op een dag verliet ze de kudde en beviel van een kalf, vijf meter van ons vandaan. En toen ging ze er vandoor. We waren getuige van de strijd tussen overlevingsinstinct en moederschap. We vroegen ons af of we die pijnlijke scène in de film moesten behouden, maar tenslotte was het een eerlijke emotie die we hadden gezien. Dieren liegen niet.

Moeder en zoon lijken jou volledig te vertrouwen.

Maidatchevsky: Op het moment dat Aïlo z’n ogen opende, zag hij zijn moeder, hij zag de kudde … en hij zag ons. Voor hem waren wij een deel van de kudde. Prooidieren zijn doorgaans erg schichtig, maar Aïlo was heel relaxed en nieuwsgierig.

Was er geen risico dat je te vriendschappelijk zou worden met hem?

Maidatchevsky: De basisregel is: het dier niet aanraken! Je kan hem van vlakbij observeren, maar met aanraken overschrijd je een grens. Het is een wild dier. Wanneer wij vertrekken, blijft hij achter met z’n soortgenoten in de kudde.

Waar werd de film precies gedraaid?

Maidatchevsky: De bergen zijn in Noorwegen, de vlakte en de bossen in Finland. Tijdens hun trektocht steken rendieren de grens over. We moesten de kudde voortdurend volgen om Aïlo op het spoor te blijven. We verplaatsten ons op sneeuwscooters en soms op ski’s, want we moesten discreet zijn.

Om de beren niet wakker te maken?

Maidatchevsky: We waren heel voorzichtig. Onze camouflagetent had een zes meter hoge schouw om menselijke geuren af te drijven, zodat beren er geen lucht van zouden krijgen.

Je stelt ons voor aan enkele opmerkelijke beesten, zoals de veelvraat ...

Maidatchevsky: Een veelvraat is een roofdier. Zelfs als je perfect gecamoufleerd bent, zal hij je ruiken en vinden. Ik zag ooit 10 wolven rond een rendierkarkas staan. Tot de veelvraat arriveerde en hen allemaal op de vlucht joeg. Maar wanneer deze geweldenaar een vrouwtje opmerkt, gaat hij plots uit de bol en gedraagt zich als een idioot. Net zoals de hermelijn die helemaal gek werd voor het oog van de camera. Het was bijna onmogelijk om hem te filmen, zo snel ging hij. Hij leek op Scrat uit de Ice Age films.

Je verwijst wel vaker naar die film.

Maidatchevsky: Ice age schetst een interessant beeld van snoezige knuffeldieren versus boze roofdieren. De natuur is helemaal niet schattig. De tegenstelling tussen ‘het snoezige rendier’ en ‘de boze wolf’ is een leugen. In Aïlo kan je empathie voelen met al die zogenaamde slechteriken.

Welke belangrijke elementen voegde je toe in de post-productie?

Maidatchevsky: De muziek vertelt een extra verhaal. Ik werk al jaren samen met componist Julien Jaouen. Ik vroeg hem om op voorhand al enkele thema’s uit te werken, zodat het ritme in mijn hoofd zat tijdens de opnames. Van daaruit werd het via mijn handen getransponeerd naar de camera. Voor de colour grading gebruikte ik blauw als dominante kleur om het beeld ijskoud te maken. De klank werd volledig opgenomen in post-productie met klassieke bruitage. We namen op de set geen klank op, het materiaal zou de dieren angst aanjagen.

Het klimaatdebat is onlosmakelijk verbonden met de film. Ontbossingsmachines zien er in Aïlo uit als gruwelijke roofdieren.

Maidatchevsky: Ik wil kinderen bewust maken via de band die ze voelen met Aïlo. Enkel dan zullen ze beseffen: wat jammer als dit allemaal zou verdwijnen. Een Finse taxichauffeur vroeg me: “Waarom een film over een rendier? Rendieren zijn stom.” Beschouw de film als een antwoord aan die taxichauffeur.

Wat wordt je volgende project?

Maidatchevsky: Ik heb twee nieuwe projecten in gedachten. Het eerste is een fictieverhaal over stropers in Zuid-Afrika, door de ogen van een 8-jarig meisje uit de township en haar hond. Door menselijke hoofdrolspelers te gebruiken in een natuurfilm, leg ik mijn lot niet langer in de klauwen van onvoorspelbare beesten. En ik plan een nieuwe film over de arctische natuur, met twee poolvossen in de hoofdrol. De werktitel is Kina & Uk. De klimaatverandering heeft een enorme impact op het leven van poolvossen, dus dat thema komt nog sterker aan bod.