Stand-up comedians staan helemaal alleen op het podium, met niets meer dan hun belofte om je aan het lachen te maken. Ik kan me nauwelijks een meer kwetsbare positie voorstellen?

Sanna Lenken: Je hebt maar één missie, mensen aan het lachen maken met je grappen, en als dat niet lukt, is dat eindeloos gênant. Ik heb overwogen om het zelf eens te proberen; voor de film zou het nuttig zijn als ik wist hoe dat voelde. Als nieuweling kan zo’n optreden heel kort zijn; 5 minuten op het podium is al genoeg voor een groentje. Al wat je nodig hebt is één goede grap en nog drie grappen in dezelfde sfeer om je clue op te bouwen.

Was je bekend met de wereld van comedy?

Lenken: Ik heb in de voorbereiding veel comedy bekeken en ik ontdekte dat ik heel kieskeurig ben. Er zijn er niet veel waar ik om kan lachen. De comedians die ik leuk vond, waren vaak de ontspannen types, of ze waren wat meer persoonlijk en donker. Er was er een die ik heel leuk vond: Christoffer Nyqvist was pas 19 en wat hij zei was niet zo grappig, het was meer de manier waarop hij het zei. Hij heeft ons geholpen bij het bedenken van de grappen.

Ook bij de hele flauwe moppen?

Lenken: Die kwamen van mij! Of soms kwamen ze uit de improvisaties van Sigrid Johnson (Sasha). Niet erg grappig, bijna beschamend soms, maar passend bij haar personage; dat was haar niveau van humor. Dat maakt haar finale optreden zo persoonlijk. Ze richt zich tot haar vader, de persoon met wie ze de nauwste band heeft. Ik ben blij dat mensen over de hele wereld die scène begrijpen, want de grappen zijn moeilijk te vertalen.

Door je film Comedy Queen te noemen, schep je verwachtingen die niet worden ingelost. Mensen die komedie verwachten, zullen verrast zijn.

Lenken: Het verhaal is gebaseerd op een boek, dus de titel was er al en ik vond het best een leuke. Op de poster staat het gezicht van Sasha met een lach en een traan in haar ogen; je ziet zowel de vrolijkheid als het verdriet. Ik heb Comedy Queen altijd beschouwd als een 'indie film' - geen arthouse, geen kaskraker, maar een Zweedse mix van beide.

Sasha maakt een 'survival lijst' met plannen en ambities.

Lenken: Als tiener schreef ik massa’s lijstjes over hoe ik mijn leven zou verbeteren. Maar de lijst van Sasha slaat nergens op; want wat ze ook zegt of doet, ze krijgt er haar moeder niet mee terug. In het boek was het een lange lijst, maar we hielden slechts enkele items over die we verder uitwerkten en waarmee we haar tot actie aansporen. Die checklist voegt wat speelse animatie toe aan het verhaal.

Je gebruikt nog meer hulpmiddelen om ons doorheen het verhaal te gidsen, zoals een voice-over, stemmen in haar hoofd, flashbacks,...

Lenken: Dat was voor mij de grootste uitdaging van deze film. Het mocht niet flauw of sentimenteel worden. Meestal zijn mijn films nogal rechttoe rechtaan en deze nieuwe aanpak haalde me uit mijn comfortzone.

Hoe vond je toch de juiste toon?

Lenken: We namen de voice-over al op tijdens de filmopnames, terwijl Sigrid volop in haar rol zat. Toen we later in de montage ontdekten dat we nog wat extra zinnetjes nodig hadden, bleek het een onmogelijke opdracht. Ik probeerde het 10 keer opnieuw, gebruikte verschillende microfoons, worstelde met elk woord en probeerde alles, maar het was onmogelijk om dezelfde gevoelens op te wekken. Als ik naar de film kijk, hoor ik nog steeds welke zinnen op de set werden opgenomen en welke niet; ze klinken minder emotioneel.

En die flashbacks?

Lenken: Ze waren heel tijdrovend. Elk van die korte scènes moest worden opgebouwd met de acteurs. De scène waarin mama boos wordt, telt slechts drie zinnen, maar ik moest een hele situatie creëren om die correct te kaderen zodat de acteurs ze zouden begrijpen en aanvoelen. Ze bouwen samen die emoties op tijdens de repetitie.

Dat familiegevoel heb je tijdens de repetities gecreëerd?

Lenken: Maar het was een disfunctionele familie. Zo repeteerden we een scène met een feestje, maar mama voelde zich depressief en liet vader alleen achter met de gasten. Door zulke situaties na te spelen, beseften de acteurs hoe het voelde toen mama nog leefde. Het creëerde een intimiteit tussen hen.

De scènes met Sasha’s vriendin Märta, die wat trager opgroeit, zijn geweldig. Is ze jonger gecast of zit het allemaal in haar acteren?

Lenken: Natuurlijk acteerde ze, maar het ligt ook aan haar uiterlijk. Naast Sasha lijkt ze zo klein. Ellen Taura (die Märta speelt) is wat jonger en je kunt aan haar ogen zien dat ze een warm en liefdevol meisje is. Ze zei me dat deze film het beste was dat er haar ooit is overkomen.

Door Sasha’s haar af te scheren ziet ze er ook ouder uit.

Lenken: Dat was een risico! We hadden geen idee hoe Sigrid er kaal zou uitzien. Maar het resultaat oogde cool en volwassener. Ella was zo bang toen ze het moest doen; je kunt op het scherm zien hoe ze allebei blozen van de stress. Dat is ook het moment waarop de stijl en kledij van Sasha verandert; ze ziet er veel cooler uit in haar oversized kleding, met oorbellen en make-up.

In Sasha’s kamer belanden we in een ander universum, vol twinkelende lichtjes.

Lenken: In het huis wordt de gedachte aan moeder levendig gehouden; waarschijnlijk was zij degene die het huis inrichtte. We vroegen Zweedse kunstenaars om kleine spulletjes, gordijnen en schilderijen te maken om de plek een persoonlijke uitstraling te geven. In de kamer van Sasha vind je veel herinneringen aan haar moeder, dingen die ze nog niet weg durft gooien. Maar die lampjes vind je in elke Zweedse meisjeskamer, de kamer van mijn dochter staat er vol mee. Ze maken de kamer van Sasha sfeervoller.

Er zijn veel verschillende manieren om te rouwen en er bestaat niet zoiets als ‘de juiste manier’.

Lenken: De auteur van de roman Jenny Jägerfeld is eigenlijk een kinderpsycholoog. We spraken veel over rouw en over hoe een kind dat haar moeder verloren heeft, kan blijven lachen en het volgende moment ontzettend verdrietig kan zijn. Er is geen rationele manier om te rouwen en verdriet kan zoveel verschillende vormen aannemen.

Je hebt zo van die liedjes waar je met plezier een hekel aan hebt. Maar na het zien van de film is er alvast een liedje die ik niet meer zo makkelijk kan verafschuwen.

Lenken: Ik had ook zo’n hekel aan Country roads! Samen met onze componist beluisterde ik honderden liedjes, maar Oscar (Töringe, die de vader van Sasha speelt) zei: “Waar heb je het over? Ik doe John Denver! Het kan me niets schelen dat je het geen leuk nummer vindt; ik vind het wel leuk en ik wil het zingen.” Het nummer paste perfect omdat het heel makkelijk is om per zin van zanger te wisselen, regel voor regel, en dan komen de stemmen samen in het refrein. Dat is goed gelukt.